“Chủ thể” gây ô nhiễm môi trường không chỉ là những chính sách bất cập “vì phát triển kinh tế, bỏ qua vấn đề môi trường” của các quốc gia hay “vì lợi nhuận chà đạp môi trường” của các công ty… mà của chính mỗi con người trên Trái đất thông qua các hành động có ý thức hoặc vô thức gây hại cho môi trường như xả rác bừa bãi, dùng các sản phẩm gây ô nhiễm…

Cũng chính vì “sự tiếp tay” gây ô nhiễm như vậy mà ô nhiễm môi trường đã trở thành một “kẻ hủy diệt” ghê gớm nhất đối với sự sống trên Trái đất, từ sinh mạng con người tới các loài động thực vật khác.

Một nghiên cứu quan trọng được công bố hồi tháng 10 trên tờ Tạp chí y học The Lancet (tuần san y khoa lâu đời nhất, được đánh giá là tốt nhất và có uy tín nhất trên thế giới) cho thấy ô nhiễm môi trường là nguyên nhân gây chết người hàng đầu, hơn cả chiến tranh, bạo lực, thiên tai, đói nghèo và bệnh tật.

Theo The Lancet, cứ 6 ca chết non trên toàn thế giới thì có 1 ca là do bệnh tiếp xúc với chất độc hại. Chi phí tài chính cho các vấn đề phúc lợi liên quan đến ô nhiễm môi trường cũng rất lớn, vào khoảng 4.600 tỷ USD mỗi năm, tương đương 6,2% GDP toàn cầu.

Trong báo cáo “Hướng tới một hành tinh không ô nhiễm” đưa ra tại Hội nghị Môi trường Liên Hợp quốc (LHQ), Chương trình Môi trường LHQ (UNEP) cho biết, trên thế giới cứ 4 ca tử vong thì có 1 ca là do ô nhiễm môi trường, tương đương 12,6 triệu người/năm.

Đó là chưa kể tới hàng loạt hệ sinh thái quan trọng bị hủy diệt. UNEP cùng chung đánh giá với The Lancet khi cho biết, ngoài tác động tới sức khỏe và môi trường, ô nhiễm đã gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế toàn cầu với ước tính làm thất thu phúc lợi xã hội hơn 4.600 tỷ USD mỗi năm.

Phải nhận thức và hành động một cách táo bạo

Tổng Thư ký Liên Hợp quốc (LHQ) António Guterres ngày 4/12 đã nhấn mạnh tới việc cần có hành động phối hợp nhanh chóng và trên diện rộng giữa tất cả các thành phần xã hội để chống lại nạn ô nhiễm môi trường đang đe dọa nghiêm trọng cả người dân lẫn Trái đất. Lời kêu gọi “cả thế giới vào cuộc” của người đứng đầu tổ chức lớn nhất hành tinh được đưa ra trong thông điệp gửi tới Hội nghị Môi trường LHQ đang diễn ra tại Thủ đô Nairobi của Kenia, hội nghị với trọng tâm là xử lý nạn ô nhiễm môi trường vốn ngày càng trở nên nghiêm trọng.

LHQ và người đứng đầu tổ chức này từng nhiều lần kêu gọi thế giới chung tay bảo vệ môi trường sống trên Trái đất, song lần này Tổng thư ký António Guterres đã nhấn mạnh tới việc vào cuộc của “mọi thành phần xã hội”.

Từ những con số thống kê cho thấy loài người đang đầu độc chính bản thân và hành tinh của mình, Giám đốc điều hành UNEP Erik Solheim nêu rõ, mọi thành phần xã hội, mỗi con người trên Trái đất đều phải nhận thức và hành động một cách táo bạo, loại bỏ những thói quen, hành vi gây hại cho môi trưởng.

Trong khi đó, Tổng Thư ký LHQ António Guterres kêu gọi các đại diện Chính phủ, doanh nghiệp, các nhà hoạt động chính trị cùng nhiều thành phần tham dự Hội nghị Môi trường LHQ phải có những kiến thức và giải pháp công nghệ cần thiết để ngăn chặn, giảm thiểu và quản lý vấn đề ô nhiễm môi trường.

Ông nhấn mạnh, giải quyết nạn ô nhiễm chính là giúp giảm nghèo đói, cải thiện sức khỏe cộng đồng, tạo ra những việc làm có thu nhập tốt, giải quyết tình trạng biến đổi khí hậu và bảo vệ sự sống trên biển và đất liền trước “sát thủ” ô nhiễm môi trường.

Theo Tạp chí Môi trường, để giải quyết các thách thức môi trường toàn cầu, cần có những giải pháp tổng hợp, trong đó môi trường được coi là một thành tố quan trọng của phát triển. Một số giải pháp được các diễn đàn môi trường cấp cao xác định bao gồm: nhấn mạnh vai trò của môi trường trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, tăng cường tài chính và công nghệ, thay đổi cách tiếp cận giải quyết các vấn đề môi trường - sức khỏe.

Để giải quyết các vấn đề môi trường toàn cầu, đặc biệt đối với các nước đang phát triển, cần tiếp tục mở rộng và thực hiện hiệu quả các cơ chế tài chính. Các nước phát triển cần thể hiện vai trò trách nhiệm dẫn đầu của mình qua các cam kết tài chính hỗ trợ ứng phó biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.

Các nguồn tài chính khác có thể được huy động thông qua các chính sách thuế phát thải, giảm trợ cấp năng lượng hóa thạch, bồi hoàn tài chính cho đa dạng sinh học, định giá tài nguyên thiên nhiên và áp dụng chính sách hợp lý nhằm duy trì và phát triển nguồn vốn thiên nhiên.

Song song với tài chính, các hỗ trợ để phát triển và chuyển giao công nghệ thân thiện với môi trường, công nghệ các bon thấp cũng rất cần thiết nhằm giúp giải quyết các vấn đề môi trường toàn cầu; triển khai các giải pháp lồng ghép môi trường vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển, tăng cường tài chính và công nghệ cho bảo vệ môi trường và thay đổi cách tiếp cận trong giải quyết các vấn đề môi trường - sức khỏe. Các giải pháp này cần xây dựng và thực hiện với nỗ lực ở các tất cả cấp độ, từ toàn cầu, quốc gia đến địa phương.